ویرایش متن

ویرایش متن از حدود دهه ۴۰ شمسی در ایران به صورت یک کار تخصصی مطرح شد و امروزه یکی. از مراحل ضروری در ترجمه حرفه‌ای و چاپ کتاب و بعد از ترجمه مقالات علمی است. ویرایش انواع گوناگونی دارد و به شیوه‌هایی گوناگون انجام می‌شود. البته هر یک از این انواع، مکمل دیگری هستند و در مجموع متنی شسته رفته و اصولی تحویل می‌دهند. ر این مطلب سعی داریم شما را با تعریف ویرایش، انواع آن و در واقع کاری که یک ویراستار انجام می‌دهد آشنا سازیم.

ویرایش متن چیست؟

ویرایش یک متن به معنای ایجاد اصلاحات و تغییراتی گوناگون در آن است. به شکلی که متن نهایی کاملاً قابل فهم و بدون ابهام باشد، دارای غلط‌های نگارشی. و املائی نباشد و به طور کلی آراستگی و نظم کافی داشته باشد. نکته‌ای که در ویرایش اهمیت دارد این است که مفهوم اصلی نوشته و سبک و سیاق نویسنده. در نگارش نباید دچار تحریف و تغییر شود. به همین دلیل است که ویراستاری یک کار کاملاً تخصصی و تا حدودی. پیچیده تلقی می‌شود که نیاز به دانش کافی و مرتبط دارد.

آشنایی با انواع ویرایش متن

حال که به طور کلی متوجه شدیم ویرایش چیست، اجازه دهید درباره انواع آن نیز صحبت کنیم. البته خوب است بدانید انواع مختلف ویرایش همگی برای ویرایش اصولی و کامل متن، مورد نیاز هستند و باید یک به یک توسط ویراستار اجرا شوند. در ادامه شما را با این انواع بیشتر آشنا خواهیم کرد.

ویرایش فنی

می‌توان گفت ویرایش فنی یکی از ساده‌ترین بخش‌های ویرایش حرفه ای متن است. البته این نوع ویرایش نیز ریزه‌ کاری‌های بسیاری دارد اما به تصور کلی عموم مردم نسبت به ویرایش کردن نزدیک‌تر است. در واقع نوع فنی ویرایش بیشتر به آراستگی ظاهری متن می‌پردازد و کار زیادی با مفهوم ندارد. مثال‌هایی از کارهایی که در ویرایش فنی متون انجام می‌شوند عبارتند از:

• منظم کردن پاراگراف‌ها به شکلی که زیاد از حد طولانی نباشند و در عین حال جملات مرتبط. را در خود جای دهند، یکی از کارهایی است که در ویرایش متن از نوع فنی انجام می‌شود. توجه به برخی عبارات و اصطلاحات مانند “بنابراین”، “به این ترتیب”، “در نتیجه”، “در این حالت” و… می‌تواند در تنظیم ساختار پاراگراف‌ها مؤثر باشد.
• غلط‌های املایی یکی از اولین ایراداتی هستند که در یک متن به چشم می‌آیند. شاید به نظر بیاید تصحیح چنین غلط‌هایی اصلاً کار دشواری نیست. ولی در واقع شکل صحیح املای بسیاری از کلمات گاهی پیچیده‌تر از آن است که فکر می‌کنید. در ویرایش متن باید تمام این موارد بررسی شوند.
• جایگذاری صحیح ویرگول، نقطه و سایر علائم یکی از بارزترین نکاتی است که باید در نگارش متون رعایت شود. زیرا به راحتی می‌تواند در انتقال مطلب خلل ایجاد کند.
• جایگزینی کلمات انگلیسی با فارسی، رعایت قواعد فرمول نویسی و عدد نویسی، جایگذاری صحیح. نقل قول‌ها و پانویس‌ها، انتخاب سایز درست و یکنواخت قلم در تمام متن، جایگذاری صحیح فهرست، جداول، نمودارها و… همگی. از جمله کارهایی هستند که در نوع فنی ویرایش متن باید انجام شوند.

ویرایش محتوایی

ویرایش محتوایی که به ویرایش تخصصی یا علمی نیز شهرت دارد، همان‌طور که از نام آن نیز پیداست، به بررسی صحت محتوای متن می‌پردازد. ویراستار برای انجام این مرحله از ویرایش متون باید اشراف کامل به حوزه متن داشته باشد تا بتواند آن را از نظر تخصصی و محتوایی ویرایش نماید. برای مثال کسی که یک مقاله علمی را درباره رشد گیاهان ویرایش می‌کند باید به اندازه کافی با علم کشاورزی آشنا باشد تا بتواند ایرادات محتوایی مقاله را پیدا نماید.

ویرایش زبانی و ساختاری

وظیفه ویرایش متن، روان و قابل فهم کردن یک مطلب است و این دقیقاً کاری است که در ویرایش زبانی و ساختاری انجام می‌شود. کوتاه کردن جملات بلند، تصحیح جملات مبهم، حذف عبارت‌ها یا کلمات تکراری، ساده کردن جملات پیچیده، بررسی جایگذاری صحیح حروف اضافی مانند “را” و استفاده درست از فعل‌ها و … مواردی هستند که در ویرایش زبانی و ساختاری انجام می‌شوند.

چرا باید از ویراستار کمک بگیریم؟

در ویرایش متن، ویراستار از بیرون به متن نگاه می‌کند، کاری که نویسنده از پس آن بر نمی‌آید. همچنین بسیاری از نویسندگان به اندازه کافی با اصول تخصصی ویرایش فنی و زبانی آشنا نیستند. به همین دلیل وجود یک ویراستار متخصص برای ویرایش متون مختلف همیشه لازم است. از طرف دیگر برخی از حوزه ها مثل ترجمه تخصصی کتاب بسیار تخصصی هستند. در نتیجه حضور یک ویراستار می تواند باعث افزایش خوانایی و در نتیجه افزایش فروش آن شود.